Lịch sử Harmonica Harmonica


Giai đoạn khởi đầu xuất xứ

Xuất hiện đầu tiên vào khoảng thế kỉ 12 ở khu vực Châu Á (Indo, China), người Trung Quốc là những người chơi loại nhạc cụ này đầu tiên và họ gọi nó  là “Sheng” với lưỡi gà làm bằng tre. Sheng trở thành một nhạc cụ quen thuộc trong nền âm nhạc truyền thống của Châu Á. Đến cuối thế kỷ 18, Sheng bắt đầu được mang sang Châu Âu và nhanh chóng phổ biến.

Như vậy, người Châu Á vào thế kỷ 17 đã chế tạo ra các loại kèn thổi làm từ các quả bầu và các ống sậy.

Người đầu tiên biến nó thành Harmonica như ngày nay là Christian Friedrich Ludwig Buschann, ở Berlin - Đức, vào năm 1821, lúc đó chỉ mới 16 tuổi. Cậu đã đăng ký bằng phát minh sáng chế cho nhạc cụ của mình mang tên Mundaoline. Loại kèn này gắn một loạt các ống sậy và chỉ thổi ra, không có hít vào.

Mãi đến năm 1926, nó mới được một nhà chế tạo nhạc cụ người Bohemian, tên là Richter, làm thành loại kèn 10 lỗ, chạy sóng đôi từng cặp - mỗi lỗ đều có thể thổi ra hoặc hít vào tạo ra 2 âm giai.

Âm giai của nó gọi là Mundharmonica, tiếng Đức nghĩa là "Khẩu cầm".

Năm 1857, một thợ làm đồng hồ người Đức, tên Mathias Hohner, chết tạo cây khẩu cầm mang tên Hohner, một thương hiệu nổi tiếng cho đến ngày nay.

Châu Âu và Nam Mỹ

Các kèn khẩu cầm ban đầu, đều chỉ chơi được một âm giai. Phải tới thập niên 1920, kèn có nốt tăng bán cung mới ra đời. Nhờ vậy, tiếng khẩu cầm mới lọt vào dàn nhạc giao hưởng. Dĩ nhiên vào thời này, khẩu cầm đã được mọi sắc dân, chủng tộc ở Mỹ nhiệt liệt đón nhận vào làng nhạc dân gian. Tiếng kèn có tác dụng khơi dậy nỗi niềm bi ai hay giây phút huy hoàng chợt tắt, chợt hiện...được từ các em bé cho đến cụ già mến mộ, giá cả lại rẻ, ai cũng có thể mua về thổi ò í e..Trong giới nhạc sĩ, các tay gạo cội cổ điển như Larry, George Fields hay các tay nhạc Jazz lừng lẫy như Tools T. đã đi tiên phong trong việc chơi các thể loại nhạc quý tộc bằng Harmonica một cách trơn tru và khá thành công.

Vào thập niên 1920, 1930, khẩu cầm đã đến giai đoạn thăng hoa, đặc biệt là dòng nhạc Blue. hàng trăm tay chơi khẩu cầm, đã dựa vào âm điệu độc đáo của nnó mà phát huy tài năng của mình. Harmonica hồi mới du nhập vào Mỹ, đã được gọi là "French Harp" - mặc dù nó được người Đức cải tiến, và trở thành một phương tiện chuyển tải tình cảm một cách thú vị và đa dạng.

Đến thập kỷ 1960, Harmonica được sử dụng rộng rãi trong dòng nhạc Pop. Đứng đầu là hiện tượng sôi động của ca sĩ Bob Dylan, ban nhạc The Rolling StonesThe Beatles

Trong suốt thế kỷ 20, Harmonica phát triển rất mạnh mẽ, số lượng nghệ sĩ và các ban nhạc chơi loại nhạc cụ này càng ngày càng tăng, giúp cho chúng trở nên phổ biến. Nắm bắt được xu hướng này, các hãng sản xuất Harmonica danh tiếng như Suzuki, Yamaha, Hohner, Tombo... đã nhanh chóng cho ra đời các mẫu Harmonica khác nhau cho phép người chơi dễ dàng hơn trong việc tập luyện cũng như biểu diễn.

Ở Hoa Kỳ, Harmonica được chơi với dòng nhạc Blues khá phổ biến. Trong những năm 30 và 40, người ta biết đến John Lee (Sonny Boy Williamson) như một người nổi tiếng với loại nhạc cụ này.

Sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, dòng nhạc Blues phát triển khá mạnh ở Chicago với những nghệ sĩ chơi Harmonica nổi tiếng như Rice Miller (Sonny Boy Williamsom II) và Little Walter. Nhiều người tin rằng Little Walter là nghệ sĩ vĩ đại nhất, ông qua đời vào năm 1968, một ngày đáng buồn trong lịch sử Harmonica.

Khi Harmonica đã được biết đến chủ yếu như một loại nhạc cụ chơi dòng nhạc Blues thì năm 1960, rất nhiều nghệ sĩ đã bắt đầu đưa Harmonica đến với dòng nhạc folk/ country mà điển hình là Bob Dylans. Hiện nay, những nghệ sĩ có tiếng như Kim Wilson hay Rod Piazza vẫn đang  tiếp tục phát triển dòng nhạc Blues truyền thống. Bên cạnh đó, những nghệ sĩ như Jason Ricci và John Popper đã phát triển những phong cách chơi Harmonica khá mới lạ và thú vị.

Châu Á

Năm 1898, Kèn Harmonica đã được cải tiến về Tremolo, tuy nhiều tranh cãi là Nga hay Nhật mới là nơi khai sinh ra tremolo, vì cùng thời điểm cả Nhật và Nga đều cho ra các dòng kèn tremolo tương đồng nhau, nhưng hiện tại Nhật vẫn là vua của dòng kèn này, cả về chế tác, chất lượng cũng như số người chơi, cuộc thi về nó.

Cộng đồng Harmonica ở Nhật rất phát triển và là nơi sản sinh, kế thừa mọi tinh hoa của dòng kèn này, niềm tự hào của Nhật Bản cũng như châu Á nói chung.

Ở châu âu hay châu mỹ, tremolo cũng được các hãng cải tiến về quy chuẩn note của phương tây. Năm 1913, Shōgo Kawaguchi (川口章吾), được biết tới là cha đẻ của tremolo harmonica đã giới thiệu về dòng kèn tremolo và cũng đã có những phiên bản valley (tuning theo các note nhạc phương tây chuyển đổi từ dòng kèn diatonic sang) để phục vụ cho cộng đồng châu âu, và sau đó chính ông cũng đã cải tiến thêm các dòng Octave (cấu tạo hàng trên và dưới cách nhau 1 quãng 8) để sử dụng cho các cách chơi soloist, độc tấu.

Cải tiến dòng kèn âm thứ

Harmonica ban đầu chỉ được tạo theo quy luật note âm trưởng, nhưng năm 1931, Hiderō Satō (佐藤秀廊) là người đưa ra ý tưởng về tạo các dòng kèn âm thứ để phục vụ các cách chơi mở rộng như âm thứ tự nhiên (Nature minor key) với kí hiệu tone + mN ví dụ AmN và âm thứ hòa thanh (minor key) với kí hiệu tone +m ví dụ Am. Các cải tiến này làm cho phong phú cách chơi cũng như giai điệu các bài hát mà không ảnh hưởng tới quy luật cụ thể chặt chẽ như kèn chromatic.

Harmonica ở Hong Kong – China

Harmonica phổ biến ở Hong Kong, Đài loan, Trung Quốc từ những năm 1930. Tổ chức harmonica lớn nhất còn tồn tại ở khu vực này là The Chinese Y.M.C.A. Harmonica Orchestra, the China Harmonica Society (hiệp hội Harmonica Trung Quốc),[1] và Heart String Harmonica Society (hiệp hội Harmonica bền vững).

Tới những năm 1950, chromatic harmonica trở nên phổ biến ở Hong Kong, các nghệ sĩ Larry AdlerJohn Sebastian Sr. là những khách mời thường xuyên trong các sự kiện cộng đồng ở khu vực.

Một số nghệ sĩ bản địa như Lau Mok (劉牧) và Fung On (馮安) là những người truyền bá về Chromatic nổi tiếng nhất thời đó và là dòng kèn chính sử dụng trong dàn nhạc Chinese Y.M.C.A. Harmonica Orchestra. The Chinese YMCA Harmonica Orchestra với 100 thành viên bắt đầu luyện tập khi.[2] Để làm phong phú dàn nhạc ông chỉ đạo thêm các thành viên kết hợp double bass, accordion, piano, timpani and xylophone để tạo thêm những tiết tấu bổ trợ cho Harmonica.

Tới 1970, Haletone Harmonica Orchestra (曉彤口琴隊)[3] thành lập nên Wong Tai Sin trung tâm cộng đồng. Fung On và các thành viên kì cựu tiếp tục truyền cảm hứng và dạy harmonica để duy trì bổ sung đội ngũ vào dàn nhạc.

Năm 1980s, số lượng thành viên dự bị và chính thức của dàn nhạc lên tới gần 1000 người. Và cho tới 1990, với phong trào quá phát triển các tổ chức của Trung Quốc, Đài Loan, Hong Kong kết nối tạo các cuộc thi quốc tế về Harmonica, bao gồm cả đăng cai nhiều sự kiện harmonica quốc tế World Harmonica Festival ở Germany và Asia Pacific Harmonica Festival (Liên hoan harmonica châu Á Thái Bình Dương).

Tới năm 2000, Hong Kong Harmonica Association (H.K.H.A.) (香港口琴協會) tức Hiệp hội Harmonica Hồng Kong chính thức được cả cộng đồng quốc tế công nhận.

Lịch sử Harmonica ở Đài Loan được manh mún từ những năm 1945 nhưng tới những năm 1980 mới có những bước tiến cụ thể về hoạt động và tới thời điểm này Harmonica Đài Loan dù chưa thật sự mạnh và tổ chức chặt chẽ như Hồng Kông nhưng các hoạt độing cộing đồng của họ tại từng địa phương rất được chú trọng, các dàn nhạc và câu lạc bộ được đầu tư, xây dựng nhiều hơn.

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Harmonica http://www.haletone.com/introeng.html http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&... http://d-nb.info/gnd/4123805-9 http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562882 //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/CHAR... //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b1/Harp... https://theharmonicacompany.com/chromatic-harmonic... https://theharmonicacompany.com/harmonica-tunings-... https://theharmonicacompany.com/how-to-clean-harmo... https://web.archive.org/web/20090221174146/http://...